Bir çok hastanın ortodontiste başvuru sebebi çapraşık fırlak dişler ayrık dişler gibi ilk bakışta göze çarpan problemler olmaktadır. Çoğu kimse çenelerin kapanışı ile ilgili sorunları ya fark etmez ya da önemsemez. Örneğin normal çene ilişkisinde üst dişler alt dişlere değmeli ve yaklaşık 1-1.5 mm örtmesi gerekirken çok fazla örtmesi ya da önde olması bazı hastaları rahatsız etmemektedir. Oysa eklem sağlığı ve iyi bir estetik için bu ilişki dişlerdeki çapraşıklığı düzeltmekten çok daha önemli ve ortodonti doktoru için daha zordur.

Bizde bu yazımızda iskeletsel problemi olan yeni ortodontik sorunun kaynağı sadece dişleri olmayıp dişlerin bulunduğu çene kemiklerinde de sorunu olan erişkin hastalarda ortodontik sorunlara karşı ortodontist tarafından yürütülen tedavi prosedürlerini yazdık.

Burada genelde iki ortodontik tedavi yöntemi söz konusudur. Birincisi kamuflaj yanı maskeleme diyeceğimiz tedavi yöntemi örneğin iskeletsel alt çene yersizliğine bağlı dişleri fırlak bir hasta da cerrahi tedavilerle alt çeneyi öne almak yerine üstten arka bölgelerden iki diş çekerek üst dişleri geriye alıp alt çene geriliğini kamufle etmiş oluyoruz. Diğer yöntem ise cerrahi yöntemlerle alt çeneyi öne almak olacaktır. Burada hangi yöntemin yapılacağı ya da kamuflaj ortodontik tedavisinin uygun olup olmayacağı vakaya ve problemin şiddetine göre değişmektedir.

Büyüme atılımından sonra, bir miktar yüz büyümesinin devam etmesine rağmen, iskeletsel problemleri düzeltmek için şans çok azdır. Böylece tedavi olasılıkları, ya çene uyuşmazlığını kompanse etmek için dişlerin destek kemiğe göre yer değiştirmesi yada çenelerin cerrahi yeniden pozisyonlandırılmasıdır. Önde olan kesici dişlerin geriye alınması gibi dişlerin yer değiştirilmesine sıklıkla “kamuflaj” denir. Bu isim iyi seçilmiştir, çünkü tedavi amacı altta yatan iskeletsel problemi daha az görünür yaparken, maloklüzyonu düzeltmektir. Çünkü iskeletsel Class II ( alt çenenin geride gözüktüğü) problemler, sıklıkla oldukça iyi kamufle edilir, kamuflaj tedavisinin çoğu Class II hastalar içindir. Buna karşın, Class III ( alt çenenin önde ve büyük gözüktüğü) ve uzun yüz problemleri iyi kamufle olmaz, kapanışı düzletmek anlamında, iskeletsel problemler gizlenmez veya daha kötü olabilir. 

Kamuflaj Tedavisi;

Ortodontide daimi diş çekimi gerekli mi? Ortodontist sağlam dişlerimi çekmek istedi? Diş teli için sağlam diş çekilir mi? Gerekli diş hareketine boşluk sağlamak amacıyla dişlerin çekimi ile, sıklıkla altta yatan Class II veya Class III çene ilişkilerine karşın, molar ve keserleri düzeltmek mümkündür. Metot, çekim tedavisi ortodontide tekrar ortaya çıktığında 1930 ve 1940’larda gelişti. Bu devirde, iskeletsel problemleri tedavi etmek majör yaklaşımdı. Kamuflaj için çekim popüler olduğunda, tedavi yaklaşımı olarak büyüme modifikasyonu büyük ölçüde reddedilmişti ve iskeletsel problemleri düzeltmek için cerrahi teknikler geliştirilmeye başlanmıştı. Ortodontistlerin iskeletsel ilişkide limitasyonları kabul etmesi ve dental oklüzyona konsantre olması uygun görünüyordu.

Kamuflaj, aynı zamanda, dişlerin repozisyonunun, yüz ve diş estetiği üzerinde uygun ve en azından zararlı olmayan bir etki taşır. Hafif ve orta şiddetli iskeletsel Class II problemli hastalarda iyi bir oklüzyon elde edebilmek için kemik kaidesine göre dişlerin yer değişimi, fasial estetikle uyumludur ve kamuflaj oldukça başarılı olabilir.

Class II problemlerin çoğunda, yüz estetik için dikkate değer miktarda bedel ödenerek iyi oklüzyon elde edilebilir. Eğer üst keserler, mandibular yetersizliği kompanse etmek için oldukça distale gitmek zorundaysa, estetik görünüm etkilenir, burun çıkıntısı ve tüm orta ve alt yüz yüksekliği ile arttırılır .

Kamuflaj, aynı zamanda, keser pozisyonunun uyumlanmasının kabul edilebilir oklüzyon ve fasial estetik sağlayabileceği, hafif iskeletsel Class III maloklüzyonlu hastalarda da kullanılabilir.Maalesef, orta şiddetli bazı Class III problemlerde, kamuflaj daha az başarılır. Bazı Class III hastalar için Class III elastikler ve ekstraoral kuvvet ile kombine alt premolarların çekimi, dental oklüzyonu geliştirebilir, fakat tedavi nadiren başarılı kamuflaj sağlar ve sıklıkla estetiği kötüye götürür. Alt keserler minimal olarak retrakte edilse bile, bu tedavi başında majör nedenimiz olan çene prominensisini daha da belirginleştirir.

Çünkü çekim ile oluşturulan boşluğa dişler hareket ettirilirken, bu hareket sadece anterioposterior düzlemde olmaz, vertikal düzlemde de olur. Kuvvet sistemleri dental segmentleri yeniden konumlandırırken posterior dişleri ekstruze etme eğilimindedirler ve hem oklüzyonu hem de fasial görünümü kötü etkilemesi olasıdır.

Bir tedavi planı olarak kamuflaj, temel problemin üstesinden gelmek için büyüme modifikasyonunun mümkün olmamasını içerir. Bununla birlikte çoğu ortodontik mekanik ekstruziv doğası nedeniyle, mandibulanın aşağı ve geri rotasyonunu tedavi sırasında önleyecek bir miktar vertikal büyümeye yardım eder. Bu nedenle, kamuflaj en iyi pubertal büyüme atılımını geçmiş fakat hala biraz büyümenin kaldığı geç adolösanlarda çalışır. Büyümeyen yetişkinler için de bu tip tedavi olasılığı olmasına rağmen, çok fazla dikkatli olarak kontrol edilmesi gereken mekanik sistemlerin potansiyel ekstruziv komponentleri nedeniyle oldukça güçtür.

Kamuflaj tedavisine iyi bir aday olan hastaların karakteristikleri:

  • Başarılı büyüme modifikasyonu için çok geç
  • Mild ila moderate iskeletsel Class II veya mild Class III
  • Orta derecede iyi sıralanmış dişler ( böylece çekim boşluğu anterioposterior konumlandırma için kullanılacak, çapraşıklığın düzeltilmesine harcanmıyacak)
  • İyi vertikal fasial oranlar, ne aşırı kısa yüz (iskeletsel deep bite) nede uzun yüz (iskeletsel open bite)

Tersine, çene ilişkisi problemlerine rağmen oklüzyonun düzeltimi için tasarlanmış kamuflaj tedavisi şunlardan kaçınmalıdır:

  • Şiddetli Class II, moderate veya şiddetli Class III, ve vertikal iskeletsel uyuşmazlıklar
  • Keserlerin de şiddetli çapraşıklık veya protrüzyon görülen hastalar, keserlerin uygun sıralanmasının başarılması için çekim boşluklarının gerektiği hastalar
  • Mükemmel büyüme potansiyeli olan (büyüme modifikasyonunun kullanılabileceği) hastalar veya mild uyuşmazlıklardan daha fazla problemi olan büyümesi tamamlanmış (uzun dönem sonuçlar için genellikle ortodontik cerrahinin daha iyi olduğu) yetişkinler

Cerrahi Düzeltme

Mandibular prognatizmin düzeltilmesi için cerrahi prosedürler 20 yy da başlamasına rağmen, özellikle 1980’lerde ve 1990’larda ortodontik cerrahide çok fazla ilerleme oldu. Bu noktada, şiddetli iskeletsel problemlerin de düzeltilmesine olanak veren yeni cerrahi teknikleri geliştirildi. Mükemmel sonuçlar, tedavinin cerrahi ve ortodontik fazlarının dikkatli koordinasyonunu gerektirir.

Çenelerin cerrahi repozisyonuyla en iyi şekilde tedavi edilecek hastaların karakteristikleri:

  • Şiddetli iskeletsel uyuşmazlık veya aşırı şiddetli dentoalveolar problem
  • Yetişkin hastalar (eğer kaldıysa az miktarda büyüme) veya aşırı şiddetli veya progresiv deformiteli genç hastalar
  • İyi genel sağlık durumu (mild, kontrol edilen sistemik hastalıklar kabul edilebilir)

Tedavi planının önemli bir prensibi; ortodontik kamuflaj ve cerrahi için ortodontik hazırlığın tamamen karşıt diş hareketleri gerektirmesidir. Neden “iskeletsel uyuşmazlık için dental kompanzasyon” konseptinin bulunmasıdır. Bu ortodontik kamuflaj tedavisinde yapıldığı kadar iyi doğal olarak meydana gelir. Örneğin, mandibular prognatizm de, alt keserler linguale inkline olurken, üst keserler protrüze olma eğilimindedirler. Büyüme tamamlanana kadar, genellikle dental uyuşmazlıklar çene uyuşmazlıklarından daha küçüktür. Çene uyuşmazlıklarının en azından bir kısmını dişlerin pozisyonları karşılar. Tedavi yapılmadığında bile, çoğu iskeletsel çene uyuşmazlıklarına bazı derecelerde dental kompanzasyonlar eşlik eder.

Eğer çeneler cerrahi olarak yeniden konumlandırılacaksa, bu dental kompanzasyonlar kaldırılmalıdır. Aksi taktirde, çeneler uygun olduğunda, dişler uygun olmayacaktır. Cerrahi için ortodontik hazırlık, genellikle dental kompanzasyonların kaldırılmasını, oluşturulmamasını içerir ve bu yüzden konvansiyonel ortodontik tedavinin tam karşıtıdır. Sonuç, er geç cerrahi düzeltme yapılacak zor iskeletsel problemli bir hastada maloklüzyonun düzeltilmesi için kuvvetli ortodontik tedavidir. Tabii ki, hasta muhtemelen duyduğu haberden memnun kalmayacaktır. Şiddetli problemli genç hastalarda büyüme modifikasyonu uygulamak kabul edilebilir. Bununla birlikte genel bir kural olarak, cerrahi ihtiyacı olan bir hastada kamuflaj girişiminden, açıkça başarılı tedavi sonuçları tahmin edilemedikçe, sakınılmalıdır. Terapödik diagnoz, konservatif ortodontik tedavi cevabını değerlendirmek için iyi bir yoldur, fakat kamuflaj girişimi için aşırı diş hareketine dayanan tedavide uygulanabilir değildir.

Sonuçta bu tedavilerin sizin için hangisinin uygun olduğunun kararı sizin beklentileriniz, nasıl bir sonuç arzu ettiğiniz gibi beklentilerinizle birlikte ortodonti uzmanının yapacağı analizler ( model, sefalometrik, antero posterior filn v.b) sonucunun değerlendirilmesi sonucu birlikte alacağınız bir karardır. Küçük il ve ilçelerde ortodonti uzmanı yok ya da yersizken Ankara da bir çok ortodonti uzmanı, diş hekimliği fakültesi, bulunmaktadır o yüzden ortodonti uzmanına muayene olmaktan imtina etmeyin.

Burada yeri gelmişken ve erişkin ortodontisinden konuşurken söylemekte fayda var metal braketlerle estetik sorun yaşan hastalarımız diş renginde olan porselen braketler ya da içten diş teli dişlerin iç tarafına yapıştırılan lingual braketlerle ortodonti tedavilerini de tercih edebilirler. Yani estetik kaygınız bu yaşta diş telleri olur mu diye çekinceleriniz ortodontik tedavinizi engellemesin. Bir çok erişkin hasta da diş telleri rahatlıkla kullanılabilmektedir.

Kaynak:Profit